Tổng hợp các phương pháp kế toán hàng tồn kho quan trọng

---

Phương pháp kế toán hàng tồn kho là cách mà một doanh nghiệp sử dụng để đánh giá giá trị của hàng tồn kho trong quá trình kế toán. Việc lựa chọn phương pháp phụ thuộc vào các yếu tố như ngành công nghiệp, chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp và yêu cầu của cơ quan quản lý. Cùng POS365 tìm hiểu các phương pháp kế toán hàng tồn kho trong bài viết này nhé!

1. Căn cứ pháp lý

Chuẩn mực kế toán số 02 hàng tồn kho ban hành tại Quyết định 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001.

2. Các phương pháp kế toán hàng tồn kho

Các bạn tham khảo các phương pháp kế toán hàng tồn kho  dưới dây.

2.1. Phương pháp kê khai thường xuyên

Trong kế toán hàng tồn kho, phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng cho việc ghi nhận các biến động trong hàng tồn kho theo định kỳ, thường là hàng tháng hoặc hàng quý. Mục đích của việc kê khai thường xuyên là đảm bảo rằng thông tin về tình trạng và giá trị của hàng tồn kho được cập nhật đúng hạn, từ đó giúp quản lý hiểu rõ hơn về tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Phương pháp kê khai thường xuyên

Phương pháp này thường bao gồm các bước sau:

• Ghi nhận nhập kho: Các mặt hàng được nhập vào kho sẽ được ghi nhận trong bản kê khai hàng tồn kho, bao gồm thông tin về số lượng, giá trị và các thông tin liên quan khác.

• Ghi nhận xuất kho: Khi có hàng bán ra hoặc sử dụng trong sản xuất, các mặt hàng này sẽ được ghi nhận trong bản kê khai hàng tồn kho, cập nhật thông tin về số lượng và giá trị của hàng tồn kho còn lại.

• Kiểm tra và cân nhắc giá trị hàng tồn kho: Trước khi kết thúc mỗi kỳ kế toán, doanh nghiệp thường sẽ kiểm tra và xem xét lại giá trị của hàng tồn kho để đảm bảo tính chính xác và phản ánh đúng tình hình kinh doanh.

• Báo cáo kết quả: Thông tin về hàng tồn kho sau mỗi kỳ kế toán thường được báo cáo trong báo cáo tài chính, giúp các bên liên quan hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Bằng cách thực hiện kê khai hàng tồn kho thường xuyên, doanh nghiệp có thể đảm bảo rằng thông tin về hàng tồn kho được cập nhật và kiểm soát một cách hiệu quả, từ đó hỗ trợ quyết định quản lý và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

>>em thêm: Hướng dẫn cách xử lý hàng tồn kho âm trên sổ sách

2.2. Phương pháp kiểm kê định kỳ

Phương pháp kiểm kê định kỳ trong kế toán hàng tồn kho là quá trình thực hiện kiểm tra và xác nhận lại số lượng và giá trị của hàng tồn kho tại một thời điểm cụ thể, thường là định kỳ theo một lịch trình quy định trước. Mục đích chính của việc kiểm kê định kỳ là đảm bảo rằng thông tin về hàng tồn kho được cập nhật chính xác và đáng tin cậy trong hệ thống kế toán của doanh nghiệp.

Phương pháp kiểm kê định kỳ

Các bước thực hiện kiểm kê định kỳ hàng tồn kho thường bao gồm:

• Lập kế hoạch kiểm kê: Doanh nghiệp sẽ lập kế hoạch cho việc thực hiện kiểm kê hàng tồn kho, bao gồm thời gian, người thực hiện, và phương pháp kiểm kê.

• Thực hiện kiểm kê: Nhóm kiểm kê sẽ tiến hành kiểm tra số lượng và giá trị của hàng tồn kho thực tế trong kho so với thông tin trong hệ thống kế toán. Các mặt hàng sẽ được kiểm tra một cách cẩn thận và chính xác.

• Ghi nhận kết quả: Kết quả của quá trình kiểm kê sẽ được ghi nhận và so sánh với thông tin trong hệ thống kế toán. Bất kỳ sai sót nào sẽ được điều chỉnh để đảm bảo sự khớp nhau giữa thông tin thực tế và thông tin kế toán.

• Báo cáo và phân tích: Kết quả của kiểm kê sẽ được báo cáo cho quản lý và các bên liên quan. Các biện pháp cần thực hiện để giải quyết bất kỳ vấn đề nào phát sinh từ quá trình kiểm kê cũng sẽ được xem xét và thực hiện.

Việc thực hiện kiểm kê định kỳ hàng tồn kho giúp đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin về hàng tồn kho, từ đó hỗ trợ quyết định quản lý và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

>>Xem thêm: Chi tiết cách tính hàng tồn kho bình quân đúng chuẩn cho doanh nghiệp

3. Các phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho

Có một số phương pháp để tính giá xuất kho của hàng tồn kho, những phương pháp này đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá giá trị hàng tồn kho và chi phí sản xuất. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

3.1. Phương pháp tính giá hàng tồn kho theo giá đích danh

Phương pháp tính theo giá đích danh được áp dụng dựa vào giá trị thực tế của từng loại hàng hoá mua vào, từng loại sản phẩm sản xuất ra nên chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp có ít mã hàng hoặc hàng hóa ổn định và nhận diện được.

Phương pháp tính giá hàng tồn kho theo giá đích danh

• Ưu điểm:  Tuân thủ nguyên tắc phù hợp của kế toán, chi phí thực tế và doanh thu thực tế phù hợp với nhau, giá trị hàng tồn kho được phản ánh đúng theo giá trị thực tế của nó;

• Nhược điểm: Việc áp dụng phương pháp này đòi hỏi những điều kiện chặt chẽ, chỉ những doanh nghiệp kinh doanh ít chủng loại hàng, hàng tồn kho có giá trị lớn, mặt hàng ổn định và nhận diện được thì mới có thể áp dụng được phương pháp này.

>>Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho

3.2. Phương pháp bình quân gia quyền

Theo phương pháp này, giá trị của mỗi mặt hàng tồn kho được tính theo giá trị trung bình của mỗi mặt hàng tồn kho đầu kỳ và giá trị mỗi mặt hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có thể được tính theo kỳ hoặc sau mỗi lô hàng nhập về, phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi doanh nghiệp.

3.2.1. Bình quân gia quyền cuối kỳ

Theo phương pháp này, đến cuối kỳ mới tính trị giá vốn của hàng mỗi lần xuất kho trong kỳ. Tuỳ theo kỳ lưu kho của doanh nghiệp áp dụng mà kế toán căn cứ vào giá nhập vào, giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và nhập trong kỳ để tính giá đơn vị bình quân. Dưới đây là công thức tính:

Phương pháp bình quân gia quyền

>>Xem thêm: Cách hạch toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho đúng pháp luật

3.2.2. Bình quân gia quyền tức thời (bình quân gia quyền liên hoàn)

Theo phương pháp bình quân liên hoàn, khi nhập sản phẩm, vật tư, hàng hoá xong, kế toán phải xác định lại giá trị thực của hàng tồn kho và giá đơn vị bình quân của mã hàng đó. Công thức như sau:

>>Xem thêm: Tổng hợp mẫu biên bản kiểm kê hàng tồn kho thông tư 133 và thông tư 200

3.3. Phương pháp nhập trước, xuất trước (phương pháp FIFO)

Phương pháp nhập trước, xuất trước, hay FIFO (First-In, First-Out), là một trong những phương pháp phổ biến nhất để định giá hàng tồn kho trong kế toán. Phương pháp này giả định rằng các mặt hàng được bán ra hoặc sử dụng trong sản xuất theo thứ tự chúng được nhập vào kho. Điều này có nghĩa là hàng tồn kho được bán ra trước cũng là hàng được nhập vào trước. Cụ thể, trong FIFO:

• Giá xuất kho của hàng tồn kho được xác định dựa trên giá của các mặt hàng được nhập vào trước nhất.

• Hàng tồn kho được đánh giá dựa trên giá của các mặt hàng được nhập vào gần nhất.

Phương pháp nhập trước, xuất trước (phương pháp FIFO)

Phương pháp FIFO thường được sử dụng trong các ngành hàng có thời gian giữ hàng lâu, hoặc khi sự biến động về giá cả là phổ biến và việc giữ nguyên trạng thái lô hàng là quan trọng. Nó cũng thường phản ánh hiệu quả nhất trong việc đánh giá chi phí và lợi nhuận, đặc biệt khi giá hàng hóa tăng theo thời gian.

Tuy nhiên, mặc dù phương pháp này có thể đơn giản và dễ hiểu, nhưng nó có thể dẫn đến hiện tượng giá trị hàng tồn kho không phản ánh chính xác thị trường nếu có sự biến động lớn về giá cả giữa các lô hàng nhập vào.

3.4. Phương pháp nhập sau, xuất trước (phương pháp LIFO)

Phương pháp nhập sau, xuất trước, hay LIFO (Last-In, First-Out), là một phương pháp định giá hàng tồn kho trong kế toán. LIFO giả định rằng hàng tồn kho được bán ra hoặc sử dụng trong sản xuất theo thứ tự ngược lại so với thứ tự chúng được nhập vào kho. Điều này có nghĩa là hàng tồn kho được bán ra là hàng mới nhất được nhập vào kho, trong khi hàng cũ hơn được giữ lại.

Phương pháp nhập sau, xuất trước (phương pháp LIFO)

Cụ thể, trong LIFO:

• Giá xuất kho của hàng tồn kho được xác định dựa trên giá của các mặt hàng được nhập vào sau cùng.

• Hàng tồn kho được đánh giá dựa trên giá của các mặt hàng được nhập vào gần đây nhất.

Phương pháp LIFO thường được ứng dụng trong các ngành công nghiệp có xu hướng giảm giá cả theo thời gian, vì nó cho phép doanh nghiệp ghi nhận chi phí tương đối cao nhất cho việc tính toán lợi nhuận và thuế. Nó cũng có thể phản ánh chính xác hơn chi phí hàng hóa mới nhất.

Tuy nhiên, LIFO có thể dẫn đến một hiện tượng là "hàng tồn kho cũ", nơi các mặt hàng cũ hơn được giữ lại trong kho trong khi giá cả thị trường tăng lên, làm cho giá trị hàng tồn kho không phản ánh chính xác thị trường. Nó cũng có thể tạo ra một hình ảnh không chính xác về lợi nhuận và tài sản của doanh nghiệp trong một số trường hợp.

Như vậy, POS365 vừa cùng các bạn tìm hiểu phương pháp kế toán hàng tồn kho. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp các bạn thêm nhiều kiến thức bổ ích.