Kiểm toán hàng tồn kho là quá trình kiểm tra, đánh giá và xác nhận tính chính xác của số lượng và giá trị của hàng tồn kho của một tổ chức hoặc doanh nghiệp. Quá trình này thường được thực hiện bởi các chuyên gia kiểm toán hoặc các đội kiểm toán chuyên nghiệp từ bên ngoài tổ chức. Cùng POS365 tìm hiểu những điều cần biết về kiểm toán hàng tồn kho trong bài viết này nhé!
1. Mục tiêu kiểm toán hàng tồn kho
Mục tiêu của kiểm toán hàng tồn kho là đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy và minh bạch của thông tin về hàng tồn kho được báo cáo trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Cụ thể, các mục tiêu chính của kiểm toán hàng tồn kho bao gồm:
Mục tiêu kiểm toán hàng tồn kho
-
Xác định tính chính xác của số lượng hàng tồn kho: Kiểm tra xem số lượng hàng tồn kho được ghi nhận có phản ánh đúng số lượng hàng thực tế hay không.
-
Đánh giá giá trị của hàng tồn kho: Xác định xem giá trị của hàng tồn kho được báo cáo có phản ánh đúng giá trị thị trường hoặc giá trị gần đúng của chúng hay không.
-
Đảm bảo tính minh bạch: Đảm bảo rằng thông tin về hàng tồn kho được báo cáo trong báo cáo tài chính là minh bạch và dễ hiểu cho người đọc.
-
Phát hiện và ngăn chặn sự sai sót và gian lận: Phát hiện các sai sót, sai lệch hoặc dấu hiệu của gian lận trong quản lý và báo cáo hàng tồn kho, giúp ngăn chặn các rủi ro tiềm ẩn.
Nói ngắn gọn thì mục tiêu của kiểm toán hàng tồn kho là đảm bảo rằng thông tin về hàng tồn kho được báo cáo là đáng tin cậy và hỗ trợ quản lý hiểu rõ về tình hình tài chính của doanh nghiệp.
>>Xem thêm: Tìm hiểu nguyên tắc kế toán hàng tồn kho theo Thông tư 200 và Thông tư 133
2. Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho
Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho thường bao gồm một loạt các bước được thực hiện bởi các nhà kiểm toán để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của thông tin về hàng tồn kho. Quá trình kiểm tra hàng tồn kho sẽ giúp kế toán lập bảng số liệu chính xác nhằm đối chiếu tổng số với số dư năm trước. Không chỉ vậy, các thủ tục này hỗ trợ doanh nghiệp cung cấp khuôn khổ và trình bày hợp lý các loại báo cáo tài chính.
Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho
Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho sẽ bao gồm những hoạt động sau đây:
-
Trực tiếp chứng kiến việc kiểm đếm hàng tồn kho cuối kỳ kế toán;
-
So sánh và đối chiếu dữ liệu hàng tồn kho chi tiết với các báo cáo thực tế;
-
Thủ tục kiểm toán số dư đầu kỳ;
-
Xem các giao dịch mua hàng trong kỳ;
-
Kiểm tra giá xuất nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, hàng hóa;
-
Kiểm tra việc xác định giá trị của sản phẩm tồn kho cuối kỳ;
-
Tính toán chi phí dựa trên dữ liệu báo cáo;
-
Rút dự phòng khấu hao hàng tồn kho;
-
Kiểm tra tính đúng đắn của chữ ký và hóa đơn giao dịch mua hàng, kiểm kê với các bên liên quan.
>>Xem thêm: Tổng hợp các phương pháp kế toán hàng tồn kho quan trọng
3. Quy trình kiểm toán hàng tồn kho
Quy trình kiểm toán hàng tồn kho thường đi qua một loạt các bước và giai đoạn khác nhau để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của thông tin về hàng tồn kho. Từ đó có thể thực hiện quy trình báo cáo tài chính một cách chính xác nhất, hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tình trạng tài chính và hàng hóa của mình.
3.1. Bước 1: Chuẩn bị kiểm toán hàng tồn kho
Chuẩn bị cho quá trình kiểm toán hàng tồn kho là một phần quan trọng trong việc đảm bảo rằng quá trình kiểm toán diễn ra một cách hiệu quả và có tính chính xác cao. Dưới đây là một số bước quan trọng để chuẩn bị cho kiểm toán hàng tồn kho:
3.1.1. Giai đoạn tiền kế hoạch kiểm toán
Đây là giai đoạn đầu tiên của việc kiểm tra hàng tồn kho. Bạn sẽ trải qua các bước sau:
-
Phổ biến các điều khoản sơ bộ của hợp đồng và ký hợp đồng kiểm toán.
-
Tiếp cận khách hàng: Thu hút cả khách hàng mới và khách hàng cũ để thu thập thông tin nhằm xác định lý do khách hàng xem xét thông qua báo cáo tài chính cũ, thông qua các phương tiện truyền thông, internet,
-
Phân công một kiểm toán viên cụ thể quản lý của một khách hàng cụ thể.
Bước 1: Chuẩn bị kiểm toán hàng tồn kho
3.1.2. Lập kế hoạch kiểm toán
Kiểm toán viên thu thập đủ thông tin chung về khách hàng để đánh giá tình hình nội bộ của đối tác theo quy trình sau:
-
Lập kế hoạch thử nghiệm tổng thể và chương trình thử nghiệm
-
Hệ thống hoạt động kinh doanh
-
Hệ thống kế toán khách hàng
-
Quyền sở hữu, nghĩa vụ pháp lý
-
Đọc các hướng dẫn kế toán, chu trình mua hàng - tính toán chi phí và vốn
-
So sánh số liệu thống kê về hàng tồn kho so với kỳ trước
-
Đánh giá chung về hệ thống kiểm soát nội bộ và rủi ro gian lận
>>Xem thêm: Hướng dẫn cách xử lý hàng tồn kho âm trên sổ sách
3.2. Bước 2: Tiến hành thực hiện kiểm toán
3.2.1. Thủ tục và thử nghiệm kiểm soát
Các kiểm toán viên sẽ thực hiện một thử nghiệm về việc kiểm soát hiệu quả hàng tồn kho của công ty. Nếu hàng tồn kho được thống kê ít hơn rủi ro có thể chấp nhận được, họ sẽ tiến hành quy trình tiếp theo.
Để đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ có hiệu quả hay không, kiểm toán viên có thể xác minh việc kiểm soát theo giao dịch sau:
-
Giao dịch mua hàng: xem xét các chứng từ mua hàng như giấy trưng cầu mua, báo giá, đơn đặt hàng, nhập hóa đơn, ..
-
Hoạt động kho: kiểm soát phiếu nhập kho, chữ ký phiếu xuất kho, biên bản nghiệm thu chất lượng hàng hoá, ..
-
Xuất hàng: chứng từ, sổ kho, phiếu mua hàng, sổ đối chiếu hàng tồn kho, v.v.
Từ đó, kiểm toán viên sẽ đánh giá lại rủi ro kiểm soát và điều chỉnh cuộc kiểm toán cho phù hợp.
Bước 2: Tiến hành thực hiện kiểm toán
3.2.2. Thực hiện thử nghiệm căn bản với hàng tồn kho
Nó sẽ bao gồm các thủ tục phân tích và kiểm tra sau:
-
So sánh số dư hàng tồn kho năm nay với số dư hàng tồn kho năm trước
-
So sánh vòng quay hàng tồn kho
-
Số ngày hàng tồn kho
-
Sự thay đổi giá trị hàng mua ở năm trước
-
Tỷ lệ chi phí hiệu quả trong năm trước
-
Chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu, nhân công và sản xuất
-
Từ đó sẽ phân tích và so sánh giá trị của hàng tồn kho để lập các báo cáo tài chính chịu sự xem xét của cấp trên.
>>Xem thêm: Chi tiết cách tính hàng tồn kho bình quân đúng chuẩn cho doanh nghiệp
3.3. Bước 3: Giai đoạn hậu kiểm toán hàng tồn kho
Giai đoạn hậu kiểm toán hàng tồn kho là quá trình xử lý các kết quả và khuyến nghị từ quá trình kiểm toán. Dưới đây là các bước cụ thể bạn có thể thực hiện trong giai đoạn này:
Bước 3: Giai đoạn hậu kiểm toán hàng tồn kho
-
Phân tích kết quả kiểm toán: Xem xét kết quả của quá trình kiểm toán, bao gồm các phát hiện, nhận xét và khuyến nghị được đưa ra trong báo cáo kiểm toán. Phân tích sâu hơn về nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề và điểm mạnh được phát hiện.
-
Xem xét khuyến nghị: Xem xét các khuyến nghị được đưa ra trong báo cáo kiểm toán và xác định cách thực hiện chúng. Đối chiếu các khuyến nghị với mục tiêu và chiến lược của tổ chức.
-
Phát triển kế hoạch hành động: Dựa trên các khuyến nghị từ quá trình kiểm toán, phát triển kế hoạch hành động cụ thể để cải thiện quy trình quản lý hàng tồn kho. Xác định các bước cần thực hiện, người chịu trách nhiệm và thời hạn.
-
Thực hiện các biện pháp cải thiện: Thực hiện các biện pháp cải thiện theo kế hoạch hành động đã phát triển. Đảm bảo rằng các biện pháp được triển khai một cách hiệu quả và đúng thời hạn.
-
Đánh giá và theo dõi tiến độ: Đánh giá và theo dõi tiến độ của các biện pháp cải thiện. Đảm bảo rằng các biện pháp được triển khai đúng cách và có hiệu quả trong việc cải thiện quy trình quản lý hàng tồn kho.
-
Tổng kết và báo cáo: Tổng kết các biện pháp cải thiện và kết quả của quá trình hậu kiểm toán. Lập báo cáo về tiến độ và kết quả của các biện pháp cải thiện và thông báo cho các bên liên quan.
Bằng cách thực hiện các bước này, bạn có thể đảm bảo rằng các khuyến nghị từ quá trình kiểm toán được triển khai một cách hiệu quả và mang lại giá trị thực cho tổ chức trong việc quản lý hàng tồn kho.
>>Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho
4. Những rủi ro thường gặp trong kế toán hàng tồn kho
Trong quá trình kế toán hàng tồn kho, có một số rủi ro thường gặp có thể ảnh hưởng đến tính chính xác và minh bạch của thông tin được báo cáo. Dưới đây là một số rủi ro phổ biến trong kế toán hàng tồn kho:
Những rủi ro thường gặp trong kế toán hàng tồn kho
-
Sai sót trong kiểm kê vật lý: Kiểm kê vật lý hàng tồn kho có thể gặp phải sai sót, bao gồm việc thiếu sót hoặc quá thừa hàng hóa, sai sót trong việc ghi chép hoặc đánh giá giá trị.
-
Thất thoát và hỏng hóc không được ghi nhận: Hàng tồn kho có thể bị thất thoát hoặc hỏng hóc mà không được ghi nhận trong hệ thống kế toán, dẫn đến sai lệch giữa số lượng và giá trị hàng tồn kho thực tế và được báo cáo.
-
Thiếu sót kiểm soát nội bộ: Quy trình kiểm soát nội bộ không đủ mạnh mẽ có thể dẫn đến rủi ro về lỗi phạm vi, lỗi kiểm soát hoặc lỗi ghi chép trong quá trình quản lý hàng tồn kho.
-
Phân loại và định giá không chính xác: Sự phân loại không chính xác hoặc định giá không chính xác của hàng tồn kho có thể dẫn đến sai lệch trong giá trị tồn kho được báo cáo trong báo cáo tài chính.
-
Thiếu sót trong quản lý dữ liệu: Thiếu sót trong quản lý dữ liệu, bao gồm sai sót trong việc nhập liệu hoặc xử lý dữ liệu, có thể dẫn đến thông tin không chính xác về hàng tồn kho.
-
Rủi ro liên quan đến giá cả và giá trị: Biến động giá cả và giá trị hàng tồn kho có thể tạo ra rủi ro về sai lệch giữa giá trị tồn kho và giá trị thực tế của nó.
-
Rủi ro về thay đổi chính sách kế toán: Thay đổi trong chính sách kế toán, bao gồm các phương pháp định giá và phân loại, có thể tạo ra sự không nhất quán và ảnh hưởng đến tính chính xác của thông tin báo cáo.
Nhận biết và quản lý các rủi ro này là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin về hàng tồn kho trong báo cáo tài chính.
Như vậy, POS365 vừa cùng các bạn tìm hiểu những điều cần biết về kiểm toán hàng tồn kho. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp các bạn thêm nhiều kiến thức bổ ích.
